WstĂŞp

Jednym z pierwszych celĂłw, ktĂłre obierajÂą sobie poczÂątkujÂący fotoamatorzy, jest d¹¿enie do jak najwiĂŞkszej ostroÂści zdjĂŞcia. StÂąd czĂŞste pytania o to, ktĂłry obiektyw „jest najostrzejszy” i naduÂżywanie maÂłych otworĂłw przysÂłony (im mniejszy otwĂłr, tym wiĂŞksza g³êbia ostroÂści). Wszystko ma byĂŚ ostre. NajczĂŞÂściej polecane akcesorium fotograficzne, czyli statyw, i systemy sprzĂŞtowej stabilizacji obrazu rĂłwnieÂż majÂą za zadanie pomĂłc w uzyskaniu ostrych zdjĂŞĂŚ, poniewaÂż pozwalajÂą unikn¹Ì poruszenia wynikajÂącego z drgania rĂŞki fotografa.

Jest jednak jeden aspekt zwiÂązany z ostroÂściÂą, na ktĂłry nie mamy wpÂływu – ruch fotografowanego obiektu, ktĂłrego Âżadna nowinka techniczna nie potrafi zatrzymaĂŚ. A zdjĂŞcie superostre to dla wielu osĂłb jednoczeÂśnie zdjĂŞcie przedstawiajÂące dynamicznÂą akcjĂŞ dosÂłownie zatrzymanÂą w kadrze. Fotografia ukazuje obraz, ktĂłry czĂŞsto umyka podczas obserwacji goÂłym okiem. Nie zawsze takie podejÂście najlepiej oddaje nastrĂłj chwili (wielokrotnie zachĂŞcaliÂśmy na Âłamach „Szerokiego Kadru” do robienia zdjĂŞĂŚ lekko poruszonych, ktĂłre czĂŞsto znacznie wierniej ukazujÂą ruch), ale warto wiedzieĂŚ, jak wykonaĂŚ takie zdjĂŞcie.




ÂŻeby udaÂło siĂŞ zatrzymaĂŚ w ruchu kroplĂŞ wody, niezbĂŞdny byÂł czas otwarcia migawki wynoszÂący zaledwie 1/2000 sekundy.














KrĂłtka piÂłka

ZaÂłoÂżenie jest proste. ÂŻeby zatrzymaĂŚ w kadrze dynamicznÂą sytuacjĂŞ, naleÂży sfotografowaĂŚ jÂą przy odpowiednim czasie otwarcia migawki. W tym wypadku otwĂłr przysÂłony ma maÂłe znaczenie – wpÂływa na pozostaÂłe aspekty zdjĂŞcia, ale nie na sukces lub poraÂżkĂŞ w „zamraÂżaniu” rzeczywistoÂści.

DziĂŞki zastosowaniu krĂłtkiego czasu ekspozycji moÂżemy korzystaĂŚ z trybu zdjĂŞĂŚ seryjnych. FotografujÂąc dynamicznie zmieniajÂącÂą siĂŞ akcjĂŞ, Âłatwo straciĂŚ ciekawe ujĂŞcie. Dlatego dla pewnoÂści warto wykonaĂŚ od razu ca³¹ seriĂŞ – niewykluczone, Âże znajdÂą siĂŞ w niej kompozycje, ktĂłrych nie zauwaÂżyliÂśmy w trakcie fotografowania, a ktĂłre sÂą warte zachowania.



Mimo duÂżej odlegÂłoÂści dzielÂącej surfera i fotografa, wykorzystanie dÂługoogniskowego obiektywu wymusiÂło uÂżycie czasu 1/1000 sekundy.













Dynamicznie zmieniajÂąca siĂŞ sytuacja na boisku wymaga krĂłtkich czasĂłw otwarcia migawki (tutaj: 1/2000 sekundy). W tym przypadku jednak znacznie waÂżniejszy jest moment wyzwolenia migawki. Fotograf musi nauczyĂŚ siĂŞ przewidywaĂŚ rozwĂłj wypadkĂłw.


















Ze wzglĂŞdu na to, Âże fotograf musi mieĂŚ peÂłnÂą kontrolĂŞ nad czasem otwarcia migawki, niezbĂŞdny bĂŞdzie aparat oferujÂący manualne tryby ekspozycji – w tym wypadku przyda siĂŞ tryb w peÂłni manualny lub preselekcja czasu. W tym pierwszym, na podstawie wskazaĂą ÂświatÂłomierza (czy to wbudowanego w aparat, czy teÂż zewnĂŞtrznego), sami wybieramy kombinacjĂŞ czas-przysÂłona. Preselekcja czasu, jak sama nazwa wskazuje, pozwala wybraĂŚ czas otwarcia migawki, do ktĂłrego aparat sam dobiera najlepszÂą (zdaniem jego systemĂłw pomiarowych) wartoœÌ przysÂłony.

WÂłaÂściciele amatorskich kompaktĂłw nie majÂą zazwyczaj dostĂŞpu do manualnych trybĂłw ekspozycji. Pewnym substytutem moÂże byĂŚ program tematyczny przeznaczony do fotografowania sportu, w ktĂłrym aparat wybiera takie ustawienia, by jak najbardziej skrĂłciĂŚ czas otwarcia migawki.

JeÂśli zaleÂży nam na zamroÂżeniu ruchu, czasem niezbĂŞdne bĂŞdzie podniesienie czuÂłoÂści – w niektĂłrych sytuacjach tylko w ten sposĂłb bĂŞdziemy w stanie osiÂągn¹Ì odpowiednio krĂłtki czas otwarcia migawki.


Ruch ruchowi nierĂłwny, czyli im szybciej, tym krĂłcej

Co to znaczy „czas odpowiedni do sytuacji”? To znaczy taki czas, jaki pozwoli zatrzymaĂŚ w kadrze fotografowanÂą sytuacjĂŞ. KaÂżdy ruch wymaga innego czasu otwarcia migawki. NajproÂściej da siĂŞ to wytÂłumaczyĂŚ tak, Âże im szybszy ruch, tym krĂłtszy czas otwarcia migawki jest niezbĂŞdny do „zamroÂżenia” sytuacji.

Innego ustawienia uÂżyjemy, fotografujÂąc biegacza; innego, kiedy bĂŞdziemy robili zdjĂŞcia rowerzyÂście, a jeszcze innego, uwieczniajÂąc samochody uczestniczÂące w rajdzie samochodowym. Pozornie wydaje siĂŞ, Âże do zatrzymania akcji w kadrze niezbĂŞdny jest czas otwarcia migawki na poziomie przynajmniej 1/1000 sekundy. Tymczasem w niektĂłrych sytuacjach wystarczy np. 1/30 sekundy – choĂŚby wtedy, kiedy robimy zdjĂŞcia komuÂś uprawiajÂącemu jogging. Prostej recepty (np. w formie wygodnej tabelki) nie ma, nie obĂŞdzie siĂŞ bez eksperymentĂłw. A wszystko dlatego, Âże nie tylko szybkoœÌ ruchu jest tu kluczowa. DuÂże znaczenie ma teÂż jego kierunek i odlegÂłoœÌ, jaka nas dzieli od fotografowanego obiektu. Zacznijmy od kierunku.


Czas otwarcia migawki niezbĂŞdny do zamroÂżenia ruchu dobieramy m.in. w zaleÂżnoÂści od jego prĂŞdkoÂści. NajdÂłuÂższy bĂŞdzie mĂłgÂł byĂŚ ten, ktĂłry posÂłuÂży do sfotografowania biegacza, najkrĂłtszy ten, ktĂłrego uÂżyjemy, robiÂąc zdjĂŞcie jadÂącego samochodu.


Wszystkie powy¿sze wskazówki dotycz¹ obiektów poruszaj¹cych siê mniej wiêcej prostopadle do osi optycznej obiektywu, czyli równolegle do p³aszczyzny materia³u œwiat³oczu³ego. Zupe³nie inaczej jest, gdy fotografowany obiekt zbli¿a siê do aparatu (lub siê od niego oddala). Wtedy niezale¿nie od szybkoœci ruchu do zamro¿enia akcji nie jest niezbêdny tak krótki czas otwarcia migawki jak wtedy, gdy ruch odbywa siê prostopadle do osi optycznej obiektywu. Zawdziêczamy to m.in. g³êbi ostroœci, która ratuje fotografa, jeœli miêdzy momentem ustawienia ostroœci (czy to automatycznym, czy te¿ manualnym) a chwil¹ wyzwolenia migawki fotografowany obiekt siê do nas zbli¿y. Poza tym zakres ruchu (oczywiœcie mowa o ruchu na powierzchni planowanego kadru, a nie w rzeczywistoœci), jaki ma miejsce w tym samym czasie, jest znacznie mniejszy, jeœli ruch odbywa siê prostopadle do p³aszczyzny materia³u œwiat³oczu³ego, ni¿ gdy jest do niej równoleg³y.




Drugim aspektem, który ma bardzo du¿y wp³yw na d³ugoœÌ czasu otwarcia migawki niezbêdn¹ do zamro¿enia ruchu, jest odleg³oœÌ, jaka dzieli nas od fotografowanego obiektu. W³aœciwie nie chodzi o odleg³oœÌ, a o stopieù wype³nienia kadru. Im mniejsz¹ czêœÌ klatki zajmuje fotografowany obiekt, tym d³u¿szy bêdzie czas, który pozwoli zamroziÌ jego ruch na zdjêciu. Dlatego du¿a odleg³oœÌ odpowiada u¿yciu obiektywu szerokok¹tnego (wtedy obiekt bêdzie na zdjêciu doœÌ ma³y), a ma³a odleg³oœÌ odpowiada wykorzystaniu teleobiektywu. Niezale¿nie od tego, czy wype³nimy kadr poruszaj¹c¹ siê postaci¹, fotografuj¹c j¹ z bardzo bliska szerokim k¹tem, czy z daleka przy u¿yciu teleobiektywu, niezbêdny bêdzie krótki czas migawki.


Jak widaĂŚ, tradycyjnie, wymagania niezbĂŞdne do skutecznego zastosowania jakiejÂś techniki fotograficznej nie sÂą zbyt skomplikowane. Jak zwykle teÂż nic nie zastÂąpi samodzielnych eksperymentĂłw, do ktĂłrych oczywiÂście gorÂąco zachĂŞcam. Æwiczenie czyni mistrza – rĂłwnieÂż w „zamraÂżaniu” rzeczywistoÂści.


ÂźrĂłdÂło: szeroki kadr
Tekst: ÂŁukasz Kacperczyk
ZdjĂŞcia: Krystian Bielatowicz